การแกะสลักไม้ถือเป็นการทำงานที่ต้องใช้ศิลปะ ต้องการความละเอียดอ่อนและความชำนาญ รวมถึงฝีมือของช่างแกะสลักจึงจะได้ผลงานที่ออกมาสวยงาม วิจิตร และอีกองค์ประกอบที่จะทำให้ผลงานการแกะสลักไม้ออกมาได้ดีก็คือเครื่องมือที่ใช้ในการแกะสลัก เครื่องมือที่ใช้ในการแกะสลักไม้นั้นมีหลายอย่างได้แก่
1. ค้อนไม้
เป็นค้อนที่มีขนาดเล็กเหมาะมือ มักทำจากไม้ชิงชัน ไม้แดง เป็นไม้เนื้อแข็ง มีน้ำหนักค่อนข้างเบาเพื่อไม่ให้กินแรงของผู้ใช้ หัวของค้อนมีลักษณะเป็นตะลุมพุก เป็นค้อนที่ไม่ทำให้สิ่วที่ใช้ร่วมกันสึกกร่อนง่าย
2. สิ่ว
เป็นวัสดุที่ทำจากเหล็กกล้าทนทานและต้องลับให้มีความคมอยู่เสมอ มีด้วยกันหลายชนิดและแต่ละชนิดใช้งานในการแกะสลักต่างกัน ได้แก่ สิ่วขมวด สิ่วฉาก สิ่วขุด สิ่วเล็บมือ
3. มีดแกะสลัก
เป็นมีดที่มีขนาดเล็กและมีปลายแหลมใช้สำหรับแกะสลักรายละเอียดและใช้เซาะร่อง
4. เลื่อยไม้
ในขั้นตอนการแกะสลักจำเป็นจะต้องใช้เลื่อยที่ใช้สำหรับเลื่อยไม้โดยเฉพาะไว้สำหรับเลื่อยส่วนต่างๆ ของชิ้นไม้ให้ได้โครงรูปตามที่ต้องการ
5. ตะไบหรือบุ้ง
หลังจากการแกะสลักแล้ว ช่างแกะสลักจะใช้ตะไบในการขัดถูเพื่อกำจัดส่วนเกินที่ไม่ต้องการ ทำให้งานคมชัดและสวยขึ้น
6. กระดาษทราย
ใช้สำหรับขั้นตอนท้าย ๆ ของงานแกะสลัก เพื่อขัดให้ชิ้นงานเกิดความเรียบร้อย
7. กบสำหรับไสไม้
ใช้ไสไม้ในส่วนต่างๆ เมื่อต้องการเหลาให้ไม้ได้รูป
8. สว่านเจาะไม้
ใช้สำหรับเจาะไม้ให้เป็นรูเกิดเป็นลายฉลุตามแบบที่ต้องการ
9. ปากกาจับชิ้นงานและแท่นสำหรับยึด
ในการสลักลายต้องมีอุปกรณ์สองชิ้นนี้ไว้ใช้สำหรับจับยึดชิ้นงานให้อยู่กับที่ เพื่อความสะดวกในการแกะสลักลวดวาย
10. เครื่องมือและเครื่องเขียนเบ็ดเตล็ด
เช่น กระดาษสำหรับเขียนแบบ ดินสอ ยางลบ ไม้บรรทัด กระดาษสำหรับลอกลาย กระดาษแข็ง เป็นต้น
11. วัสดุตกแต่งและเคลือบผิว
ใช้สำหรับตกแต่งผิวของชิ้นงานไม้แกะสลัก ในขั้นตอนสุดท้ายก่อนเสร็จชิ้นงานทั้งหมด เช่น แลกเกอร์ ชแล็ก ดินสอพอง ทินเนอร์ น้ำมันสน และสีใช้ทาไม้สีต่างๆ
เครื่องมือต่างๆ ที่ใช้ในการแกะสลักนับว่าเป็นของคู่ใจของช่างแกะสลัก และสำคัญอย่างมากในการทำงานแกะสลักไม้ ดังนั้นจึงต้องการความใส่ใจในการเก็บรักษาและการดูแลอย่างถูกวิธี ควรทำความสะอาดหลังจากการใช้งานทุกครั้งและเก็บรักษาเข้าชุดตามเซ็ทของอุปกรณ์ นอกจากนั้นก็จะต้องสำรวจเสมอว่าอุปกรณ์หรือเครื่องมือเหล่านั้นอยู่ในสภาพที่ใช้งานได้อยู่เสมอ เช่นการลับสิ่งให้คม ปิดฝาวัสดุที่เป็นของเหลวและเก็บในอุณหภูมิที่สมควรด้วย