การแกะสลักไม้นับได้ว่าเป็นศิลปะขั้นสูงอีกประเภทที่ต้องบอกว่าไม่ใช่ใครก็สามารถทำได้ เนื่องจากต้องผ่านการฝึกฝนอย่างหนัก ต้องรู้จักการใช้ศิลปะให้เป็น มีฝีมือที่เพียบพร้อมจึงจะสามารถแกะสลักงานไม้ออกมาได้อย่างงดงามตระการตาเหมือนที่เราเห็นกันอยู่ทุกวันนี้ ซึ่งต้องบอกว่าหากใครต้องการที่จะเริ่มต้นการแกะสลักงานไม้ต้องมีความตั้งใจอย่างมากจึงจะประสบความสำเร็จในงานศิลปะด้านนี้อย่างแท้จริง
ขั้นตอนการแกะสลักเบื้องต้น
- กำหนดลวดลายรูปแบบของงานที่ต้องการแกะ ประเด็นแรกคือต้องรู้จักกับลักษณะของไม้เสียก่อน อาทิ ทางไม้หรือเสี้ยนไม้ที่สวนกลับมา เป็นสิ่งที่นักแกะสลักไม้จะต้องรู้ในอันดับแรกเพื่อสามารถกำหนดลวดลายของการแกะสลักได้อย่างชัดเจน
- การถ่ายลายลงบนพื้นไม้ คือการนำแบบที่ได้ร่างมาผนึกเข้ากับไม้ หรือตอกสลักกระดาษแข็งให้โปร่ง แล้วเอาลวดลายมาวางบนพื้นหน้าไม้ทาด้วยกาวแล้วลูบด้วยดินสอพอง จากนั้นก็นำกระดาษต้นแบบออก
- โคลนหุ่นเพื่อขึ้นรูป คือการตัดทอนตรงเนื้อไม้ด้วยเครื่องมือของช่างไม้ จากนั้นก็เอาเนื้อไม้ที่ไม่ต้องการออกไปให้เหลือแต่ตัวไม้ที่มีลักษณะตามต้องการแล้วค่อยนำไปแกะสลักต่อไป
- แกะสลักลวดลาย ใช้สิ่วที่คมทำการเจาะเป็นลายไม้ตามที่ต้องการโดยหน้าของสิ่วก็จะมีความกว้างแตกต่างกันออกไปขึ้นอยู่กับประเภทในการใช้งาน โดยการแกะสลักลวดลายหนึ่งครั้งสามารถเลือกใช้สิ่วได้หลากหลายประเภทตามแต่ว่าในช่วงลวดลายไหนต้องเลือกใช้สิ่วประเภทใดเพื่อให้เข้ากันได้ดีที่สุด
เทคนิคในการแกะสลักไม้
- เวลาที่ทำการปาดไม้หรือแกะแรตัวลาย ต้องเลือกดูทางของเนื้อไม้เนื่องจากตอนใช้สิ่วปาดจะต้องไปตามทางของเนื้อไม้ ไม่ปาดย้อนเสี้ยนไม่อย่างนั้นอาจทำให้ไม้หลุดหรือบิ่นได้
- การปาดแต่งแรลาย ต้องตั้งสิ่วเผล้ให้เอียงข้างหนึ่ง ตั้งฉากข้างหนึ่ง จะทำให้เกิดความสูงต่ำในการแกะสลักไม่เท่ากัน ถือว่าเป็นการเล่นแสง และเงาได้ดีอีกวิธีการหนึ่งสำหรับการแกะสลักไม้
- ไม้แต่ละชนิดจะมีวิธีเล็กๆ น้อยๆ ในการแกะสลักต่างกันออกไป อาทิ ถ้าเป็นบานประตูหน้าต่างใช้ไม้แผ่นเดียวก็ทำได้ แต่ถ้าเป็นองค์พระที่มีขนาดใหญ่ต้องใช้เพลาะไม้ในการแกะหลายแผ่น ถือว่าเป็นเทคนิคที่มีความแตกต่างกันโดยสิ้นเชิง ซึ่งตรงจุดนี้ต้องดูให้ดีว่าการแกะสลักไม้ในแต่ละครั้งเป็นการแกะในรูปแบบใด
ปัจจุบันต้องบอกว่างานแกะสลักไม้ยังคงเป็นสิ่งที่หลายคนให้ความสนใจ รวมถึงชื่นชอบผลงานในลักษณะนี้ด้วย เนื่องจากเป็นงานที่ใช้ฝีมือ ความสามารถของผู้ทำล้วนๆ ราคาของงานจึงค่อนข้างแพงคุ้มค่ากับฝีมือจริงๆ
